EMDR staat voor Eye Movement Desensitisation and Reprocessing, letterlijk vertaald als ‘door oogbewegingen verminderen van spanning/angst en verwerken’.

EMDR is een door Dr. Francine Shapiro ontwikkelde methodiek die ingezet wordt bij de behandeling van PTSS en traumagerelateerde klachten. In 1987 ontdekte Shapiro dat het horizontaal heen en weer bewegen van de ogen, terwijl ze dacht aan dingen die negatieve emoties te weeg brachten, die emotionaliteit liet zakken of helemaal wegnam. De eerste wetenschappelijke onderzoeken bij Viëtnamveteranen lieten een duidelijk positief effect zien, dat bij follow-up bleek stand te houden.

Aanvankelijk dacht Shapiro te maken te hebben met een vorm van desensitisatie (EMD). In de loop der jaren merkte ze dat er niet alleen desensitisatie optrad, maar dat cliënten ook spontaan positievere gedachten over zichzelf en de wereld kregen. Ze noemde haar methode EMDR (Eye Movement Desensitisation and Reprocessing therapy).

Het theoretisch model voor EMDR Het Adaptieve Informatieverwerkingsmodel (AIPS) stelt dat wanneer een traumatogene gebeurtenis plaatsvindt, deze het informatieverwerkingssysteem in het brein overspoelt en dat de bijbehorende gebeurtenisspecifieke informatie in onverwerkte, ruwe vorm in het brein wordt opgeslagen en – in het geval er geen spontane volledige of gedeeltelijke verwerking optreedt – als zodanig ook ervaren blijft worden, inclusief de daarbij behorende beelden, geluiden, geuren, gedachten, gevoelens en lichaamssensaties.

Er is de hypothese dat de oogbewegingen of andere vormen van bilaterale stimulatie die bij EMDR worden gebruikt, zorgen voor een herstel van de neurologische balans in het brein, door de hersenen zodanig te activeren dat deze informatie opnieuw beschikbaar komt om te kunnen worden verwerkt. Er zijn belangrijke aanwijzingen dat EMDR het geblokkeerde informatieverwerkingssysteem in de hersenen stimuleert.

HOE VERLOOPT EMDR?

EMDR is een gestructureerde en geprotocolleerde behandelingsmethode die verschillende succesvolle elementen van andere therapieën integreert en verloopt in 8 fasen of stappen die noodzakelijk zijn om alle aspecten van het probleem aan te pakken. Terwijl de cliënt de aandacht richt op elementen van de geactiveerde targetherinnering, wordt een afleidende stimulus, zoals oogbewegingen, auditieve of tactiele bilaterale stimulatie aangeboden. Van deze bilaterale stimulus wordt aangenomen dat het de geblokkeerde verwerkingsprocessen in het brein activeert waardoor de gebeurtenis vooralsnog kan verwerkt worden. EMDR is geen hypnose. Er werd een verschillende hersenactiviteit vastgesteld tijdens het toepassen van EMDR.

Hoewel EMDR op het eerste zicht vrij eenvoudig lijkt, vraagt de zorgvuldige en correcte toepassing van het 8 fasen EMDR-protocol heel wat kennis en ervaring bij de therapeut. Een lijst van geschoolde en erkende EMDR practitioners vindt u op de website van BIPE (www.bipe.be) of EMDR-Belgium (www.EMDR-Belgium.be)

WANNEER KAN EMDR TOEGEPAST WORDEN?

EMDR kan niet alleen ingezet worden bij de behandeling van Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS) en complexe PTSS, maar ook voor de verwerking van om het even welke dysfunctionele leerervaring uit het verleden die aanleiding geeft voor hinderlijke symptomen of klachten in het heden of anticipaties in de toekomst. M.a.w. kan EMDR toegepast worden wanneer huidige klachten of toekomstige angsten gelinkt kunnen worden aan concrete gebeurtenissen uit het verleden.

E.M.D.R. wordt zowel bij volwassenen als bij kinderen/jongeren toegepast voor de behandeling van trauma’s van het type I (bijv. ongeval, verkrachting, overval, diagnose van een ernstige ziekte, …) als type 2 (herhaaldelijk seksueel of emotioneel misbruik, emotionele verwaarlozing, pesterijen, oorlog…), alsook voor aan trauma gerelateerde angsten en fobieën (hondenfobie, overgeeffobie,…). Ook beschadigende, kritische ervaringen (small“t”-trauma) (bijv. een uitbrander van een leerkracht, een achtervolging door een hond, verloren geraakt in supermarkt, zien van een schokkende film,…) die gepaard gaan met aanpassingsproblemen kunnen op relatief korte termijn succesvol met EMDR worden behandeld. EMDR wordt eveneens met succes toegepast bij faalangst en prestatieverbetering (“peak performance”).

Voor de effectiviteit van EMDR speelt het geen rol hoe lang geleden de traumatische gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Zelfs gebeurtenissen van 30, 40 of 50 jaar geleden die nog steeds voor klachten/problemen zorgen, kunnen succesvol verwerkt worden met EMDR. Wanneer de traumatische gebeurtenissen uit het verleden met EMDR verwerkt zijn, mag verwacht worden dat de klachten en symptomen in het heden vrijwel spontaan verdwijnen. Toekomstige confrontaties en uitdagingen worden in de therapie zorgvuldig voorbereid. Het verleden wordt een herinnering en ingeschreven in de persoonlijke biografie als een afgesloten feit.

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

Er bestaan inmiddels 19 gecontroleerde onderzoeken die de effectiviteit en efficiëntie van EMDR hebben aangetoond. Dit maakt EMDR op dit moment de meest geëvalueerde en meest effectieve behandeling op het gebied van trauma. Hoe het precies werkt, wat de werkzame elementen zijn en welk verklaringsmodel het juiste is, is nog niet helemaal duidelijk. Het komend decennium zal ons waarschijnlijk meer inzicht geven. Voor meer informatie aangaande het wetenschappelijk onderzoek wordt verwezen naar www.bipe.be en www.EMDR-Belgium.be.